Czym są pradawne zboża?
Nie ma jednej, oficjalnej definicji dotyczącej zbóż pradawnych, inaczej starożytnych czy prastarych - historia wszystkich zbóż zaczyna się już na początku czasu. Charakteryzuje je przede wszystkim to, że przez te wszystkie lata nie uległy dużym zmianom genetycznym - mutacjom i krzyżowaniu. Przykładem rośliny powszechnie stosowanej, lecz nie zaliczanej do zbóż pradawnych, jest pszenica zwyczajna, ponieważ na przestrzeni lat zmieniła ona w sposób znaczący swój genom. Współczesna pszenica, której materiał genetyczny przeszedł ogromne zmiany w latach 50. XX wieku, rośnie o 80 centymetrów niższa, jej kłosy są 4-krotnie większe i daje 10-krotnie większe plony niż za dawnych czasów.
Jakie więc gatunki zaliczamy do zbóż pradawnych?
Starożytnymi zbożami są:
- Odmiany pszenicy, czyli orkisz (Triticum spelta), kamut (Triticum turanicum), samopsza (Triticum monococcum), płaskurka (Triticum dicoccon), bulgur
- Proso (Panicum miliaceum)
- Jęczmień (Hordeum)
- Miłka abisyńska (Eragrostis tef)
- Sorgo (Sorghum)
- Owies (Avena sativa)
- Pseudozboża: amarantus, quinoa, gryka, chia.
Korzyści, jakie dają nam zboża prastare
Orkisz
Zupełnie nieoczekiwanie wraca do łask konsumentów. Dla alergików, diabetyków i osób z nadwagą lub otyłością stanowi lepszą alternatywę dla popularnej pszenicy. Zawarty w orkiszu gluten rzadziej wywołuje reakcję alergiczną. Jest bogaty w białko i błonnik pokarmowy, miedź, cynk, żelazo oraz magnez. Produkty orkiszowe przyspieszają przemianę materii, łagodzą dolegliwości z przewodu pokarmowego, a także wspomagają obniżyć poziom “złego” cholesterolu. Dostępny jest w postaci mąki, płatków, kaszy manny, a także makaronów.
Kamut
Ta najstarsza znana ludzkości odmiana pszenicy durum, dobrze nadająca się do upraw organicznych, jest bogatym źródłem cennych składników odżywczych: nienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika, żelaza, cynku, wapnia oraz witaminy z grupy B. Jego smak o lekko orzechowej nucie jest łagodniejszy od smaku pszenicy zwyczajnej. Bardzo korzystną cechą kamutu jest to, że zawiera on znacznie mniej substancji alergizujących niż pozostałe odmiany pszenicy, stanowiąc bezpieczniejszy element diety osób cierpiących na alergie pokarmowe.
Samopsza
Jedna z najstarszych uprawianych przez ludzi odmian pszenicy, oporna na niesprzyjające warunki klimatyczne, określana jest mianem żywności prozdrowotnej, ze względu na swój bogaty skład. Poza glutenem, którego jest mniej niż w pszenicy, ziarno samopszy zawiera dużą ilość białka oraz aminokwasów egzogennych - metioniny, fenyloalaniny, tyrozyny, i izoleucyny, pozytywnie wpływających m.in. na nasz układ nerwowy. Jest też świetnym źródłem błonnika, żelaza, cynku, fosforu, witamin z grupy B oraz luteiny, czyli silnego antyoksydantu chroniącego nasz wzrok przed chorobami.
Płaskurka
W Polsce uprawiana jest na małą skalę, mimo jej odporności na choroby, szkodniki i niesprzyjające warunki klimatyczne. Płaskurka jest zbożem o słodkawym, orzechowym posmaku i miodowym zapachu. Dostarcza bardzo dużą ilość białka, a wysoka zawartość błonnika pokarmowego obniża poziom cholesterolu LDL i reguluje stężenie glukozy we krwi. Mąka, płatki i makarony z płaskurki są źródłem licznych witamin: B, PP, E, magnezu oraz wapnia.
Sorgo
Sorgo to starożytne zboże bezglutenowe, składające się głównie z węglowodanów i błonnika. Zawiera niewielką ilość tłuszczów, z których większość stanowią kwasy tłuszczowe nienasycone, w tym omega-3 i omega-6, istotnie wpływające na pracę układu krążenia, układu nerwowego oraz narządu wzroku. Oprócz tego, jest źródłem witamin z grupy B, niezbędnych aminokwasy - leucyny i tryptofanu, a także żelaza i miedzi, które zmniejszają ryzyko niedokrwistości. Sorgo, w postaci kaszy, może stanowić świetny dodatek skrobiowy do dań, zamiast ziemniaków czy ryżu.
Wybieraj ekologicznie!
Zboża pradawne cechuje duża odporność na warunki klimatyczne, dzięki czemu nie jest konieczne używanie ochronnych środków chemicznych. Wybierając produkty zbożowe, szukaj na opakowaniach logo z zielonym listkiem, by mieć pewność, że są one certyfikowane i pochodzą z upraw ekologicznych.
