“Organizm ludzki nie toleruje glutenu” - mit czy fakt? Patrząc na trendy żywieniowe w ostatnich latach, nietrudno zauważyć, że spożywanie tego składnika sieje obawę wśród coraz większej grupy osób. Czy rzeczywiście szkodzi nam w takim stopniu, że produkty gluten-free znajdziemy teraz nawet w najmniejszych sklepach na osiedlu, a pozycje bezglutenowe figurują w menu większości restauracji i często są preferowane przez klientów? Samo słowo “gluten” nierzadko utożsamiane jest z czymś szkodliwym, wywołując reakcję niepokoju. Co mówią na ten temat badania naukowe?
Czym tak naprawdę jest gluten?
Warto zacząć od przytoczenia definicji glutenu, gdyż nierzadko mamy trudności z odpowiedzeniem na pytanie, czym on właściwie jest i gdzie się znajduje? Gluten to ogólna nazwa grupy białek zapasowych, które są składową zbóż: pszenicy, żyta i jęczmienia. Faktem jest, że u części populacji jego spożywanie powoduje szereg objawów niepożądanych, mogąc prowadzić nawet do poważnego wyniszczenia. Należą do nich objawy z przewodu pokarmowego, takie jak bóle brzucha czy nudności, ale także wiele innych manifestacji z pozostałych układów - kostnego (osteoporoza, niszczenie szkliwa), nerwowego (zmęczenie, zaburzenia zachowania), oddechowego (nieżyt nosa, astma). Są one wynikiem konkretnych schorzeń. Do opisanych zaburzeń związanych z obecnością glutenu w diecie należą, zgodnie ze stanem obecnej wiedzy, celiakia, alergia na pszenicę oraz nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. U ludzi cierpiących na powyższe schorzenia dieta bezglutenowa przyniesie znaczną poprawę, a w niektórych przypadkach jest nawet jedyną dostępną metodą leczenia (tak jak w celiakii). Jednak utrzymanie rygorystycznej diety bezglutenowej jest wyzwaniem i wiąże się z wieloma wyrzeczeniami, chociażby w związku z powszechnego używania glutenu w wielu produktach jako dobrego nośnika aromatów.
Dlaczego tak wiele osób rezygnuje z glutenu - i czy rzeczywiście powinny?
Z drugiej strony, przypadki nietolerancji glutenu wciąż stanowią mniejszość w populacji (wahając się między 1% w przypadku celiakii, a 6% w przypadku nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten), a stwierdzenie, że żaden organizm ludzki nie toleruje owego elementu, zdecydowanie jest mitem. Owszem, osoby próbujące wykluczyć gluten z diety mogą czuć się lepiej, ale często wynika to z zaprzestania jedzenia produktów wysoko przetworzonych, będących jego źródłem (krakersy, drożdżówki, ciasta…) - chemia w nich zawarta powoduje wiele problemów zdrowotnych, chociażby z przewodu pokarmowego. To naturalne, że jedząc zdrowiej, czujemy się lepiej. Jednak bezpodstawna eliminacja glutenu z codziennego menu może prowadzić do niedoborów żywieniowych, zwłaszcza przy małej świadomości dietetycznej. Dlatego przed podjęciem decyzji o całkowitym zaprzestaniu jedzenia produktów zawierających gluten warto skonsultować się z lekarzem i wykluczyć celiakię oraz alergię na gluten przy pomocy specjalistycznych testów. Jeśli diagnoza okaże się pozytywna, warto skorzystać z porad doświadczonego dietetyka w celu prawidłowego zbilansowania diety wykluczającej.
Może okaże się, że zamiast unikać jedzenia glutenu, warto zwracać uwagę na jakość tego, co spożywamy? Wprowadzenie do diety sezonowych produktów ekologicznych wysokiej jakości z pewnością będzie dobrych rozwiązaniem!
